اختلالات رشدي

ضايعات و بيماريهايي كه در دوران كودكي ايجاد مي شود و در ارتباط با عملكرد غلط مغز، ساختمان نابهنجار آن يا اختلال در تكامل آن هستند و در نتيجه دوران طبيعي رشد كودك را دچار تاخير يا نقص مي سازند تحت عنوان اختلالات رشد يا developmental disorder بررسي مي شوند. اختلالاتي مثل عقب ماندگي ذهني، تاخير در گفتار، ناتواناييهاي يادگيري و يا فلج مغزي داراي علت شناسي و تظاهرات باليني متفاوت و متنوع هستند اما همه آنها در يك فاكتور مشترك هستند:

مغز عملكردي متناسب با رشد و مقتضيات سني كودك ندارد. كودك مبتلا به معلوليت رشدي، فردي است كه در كسب مهارت هاي رشدي در يك دامنه سني طبيعي، در زمينه هاي حركتي، انطباقي، ارتباطي و يا اجتماعي دچار نقص يا تاخير مي باشد.

-مهارتهاي حركتي شامل: تحرك بدني body movement، هماهنگي coordination، و تعادل لازم براي حركاتي همانند غلتيدن، بلند شدن، راه رفتن و دويدن.

-مهارتهاي انطباقي شامل: توانايي حل مشكل problem solving و مهارتهاي مربوط به كارگيري ابزار و وسايل manipulation، براي برخورد مفيدتر و موثرتر در محيط (مثل غذا خوردن، لباس پوشيدن) مي باشد.

-مهارتهاي ارتباطي شامل: توانايي درك و ابراز احساسات و عقايد در قالب روش هاي كلامي و غير كلامي مانند ابراز احساسات از طريق صورت، تك كلمه، عبارات يا جملات و يا از طريق اجراي دستورات ساده و يا مركب مي باشد.

-مهارتهاي اجتماعي شامل: مهارتهايي كه براي برخورد با ساير افراد مورد نياز هستند و با لبخند اجتماعي، اضطراب نسبت به افراد يا اشيا بيگانه و يا توانايي انجام بازيهاي مناسب با بچه هاي همسن و سال مشخص مي شوند.

بطور خلاصه مفهوم اختلالات رشدي در برگيرنده گروهي از نقايص در رشد نورولوژيكي است كه منجر به نقص در يك يا چندين مورد ( نقايص ذهني، ناتواناييهاي يادگيري)، حركتي(فلج مغزي)، زبان( آفازي رشدي و ديز آرتري)، فردي- اجتماعي( اوتيسم) مي شود. لازم به ذكر است كه يك مغز در حال رشد، به پرورش مهارتهاي خود در دامنه هاي مختلف و متنوع مي پردازد، بنابراين اختلال در هر مرحله از رشد، مي تواند يك يا چندين توانايي پديد آمده در فرد را تحت تاثير قرار دهد. از فاكتورهاي موثر بر رشد، عوامل محيطي است كه مي تواند به شكل مثبت مانند تغذيه مناسب، بهداشت مناسب، مدارس و محيط هاي آموزشي مناسب باشد كه موجب افزايش رشد مي شوند يا به صورت منفي همچون تغذيه نامناسب، ضربات مغزي و يا عفونت باشند كه سبب محدوديت رشد مي شوند كه تاثير فاكتورهاي منفي نه تنها به ماهيت عامل منفي بلكه به مرحله و سطح رشد نورولوژيكي كودك در زمان بروز آن و همچنين محل ضايعه يا اختلال بستگي دارد. امروزه با توجه به پيشرفتهاي پزشكي امكان تشخيص سريعتر و پيش بيني آينده كودك مبتلا به اختلالات رشدي بيشتر فراهم شده است و با معاينه و بررسي دقيق و جامع و زود هنگام مي توان در به حداقل رساندن عوارض اين اختلالات به كودكان مبتلا كمك كرد.

سيد محسن احكامي

كارشناس ارشد كاردرمانى

مركز كاردرمانى و گفتاردرمانى تاك سعادت اباد- خ سرو غربي- پلاك ١٤٥