آيا تزريق سلولهای بنيادی در درمان کودکان فلج مغزی مؤثر است؟
فلج مغزی گروهی از اختلالات مغزی است که شايع‌ترين ناتوانی حرکتی مزمن را به دنبال دارد. مهم‌ترين مداخلات درمانی بر روی اين گروه را توانبخشی، دارو درمانی و اقدامات جراحی تشکيل می‌دهند.
فلج مغزی گروهی از اختلالات مغزی است که شايع‌ترين ناتوانی حرکتی مزمن را به دنبال دارد. مهم‌ترين مداخلات درمانی بر روی اين گروه را توانبخشی، دارو درمانی و اقدامات جراحی تشکيل می‌دهند. هدف نهايی اين مداخلات، کاهش علايم و عوارض اين اختلال، در مغز در حال رشد است که به صورت بهبودی در کنترل حرکات و هماهنگی عضلات قابل مشاهده خواهد بود. عوارضی نظير اسپاستيسيتی، ضعف عضلانی، اندازه طولی کمتر عضلات نسبت به استخوان‌ها و … زمينه را جهت بروز اختلالات ثانويه فراهم می‌آورد
(۱). تاکنون هيچ مداخله بالينی قادر به ترميم جبرانی يا نوروپلاستيسيته در سلولهای آسيب ديده مغزی، وجود نداشته است
(۲). به طور کلی سه مسير تحقيقاتی در خصوص ترميم مغز آسيب ديده وجود دارد:
(۱) جايگزين نمودن سلولهای مغزی که آسيب ديده يا مرده‌اند يا عملکرد بسيار ضعيفی دارند.
(۲) ترميم توالی‌های عصبی آسيب ديده مثل دندريت‌ها و آکسون‌ها.
(۳) تحريک مسيرهای مغزی جايگزين جهت بهبود حرکت و هماهنگی.
امروزه مراکز تحقيقاتی فعال در زمينه سلولهای بنيادی [۱] (سلول‌هايی که قابليت تکثير و يافتن محل آسيب ديده را دارند) تحقيقات خود را برپايه مسيرهای ۱ و ۲ از سه روش فوق قرار داده‌اند(۲). مراکز تحقيقاتی خارج از کشور گزارشاتی حاکی از مؤثر بودن اين روش و آمارهای بسيار خيره‌کننده از موفقيت آن می‌دهند (۳)؛ البته موفقيت در سنين زير ۵ سال بالاتر گزارش شده است (۳). به عنوان مثال مرکز تحقيقاتی ايکس سل [۲] اعلام کرده است که احتمال موفقيت و بهبودی هفتاد درصد است (۴). با توجه به مزمن بودن اختلال و مشکلات عديده‌ای آن برای خانواده و شخص مبتلا از لحاظ مالی ، روانی، عاطفی و ... ، چنانچه اين روش بتواند ادعاهای خود را ثابت نمايد می‌توان گفت علی‌رغم هزينه‌های سنگين مالی (به عنوان مثال هزينه انجام اين تزريق به همراه هزينه‌های جانبی مراجعه به مرکز ايکس سل در آلمان، حدود ۱۶ ميليون تومان تخمين زده می‌شود)(۴) قابل پيشنهاد به طيفی از مراجعين کلينيکی خواهد بود.
از اين رو در ادامه گزارشی از ارزيابی کلينيکی يک کودک فلج مغزی اسپاستيک قبل و بعد از تزريق سلولهای بنيادی و مقايسه آن ارائه می‌گردد.
کودک، ۹ ساله ساکن تهران و مبتلا به فلج اسپاستيک چهار اندام بود، ارزيابی‌ها قبل از درمان شامل وجود اسپاستيسيتی درجه ۳ در سراسر اندام تحتانی بر اساس مقياس آشورت و وجود اختلالات بينايی نظير نيستاگموس را نشان می‌داد. از بُعد حرکات درشت، تنها قادر به غلتيدن و نشستن با پاهای باز بود. ميزان اسپاستيسيتی در اندام فوقانی سمت راست بيشتر از سمت چپ بوده و همچنين کودک سابقه جراحی در اندام تحتانی را نيز داشت. در مرکز ايکس سل در روز اول مغز استخوان از طريق خار خاصره استخوان لگن با بيهوشی عمومی به دست آورده شد و در روز بعد در آزمايشگاه به کشت رسيد. در روز سوم سلولهای بنيادی از طريق مايع مغزی نخاعی کمر تزريق گرديد. پس از آن بيمار مرخص شد؛ لکن بايد در نزديکی مرکز تا اطمينان از سلامت عمومی حضور می‌داشت. پس از طی دوره ۱۵ روزه بيمار به کشور بازگشت.
در اولين جلسه‌ای که بيمار به کلينيک توانبخشی مراجعه نمود، نتايج ارزيابی‌های کلينيکی به شرح زير به دست آمد: اسپاستيسيتی در سراسر اندام تحتانی از درجه ۳ به درجه ۲ بر اساس مقياس آشورث کاهش يافته بود، حرکات چشم (نيستاگموس) کاهش يافته و تا حدودی بهبودی در ثبات وضعيت تنه قابل مشاهده بود. در ساير موارد بهبودی مشاهده نگرديد.
با توجه به عدم تغيير معنادار در وضعيت مراجع، درمانهای متداول توانبخشی بر روی او همچنان ادامه دارد و مراجع می‌بايست شش ماه ديگر جهت ارزيابی مجدد به مرکز ايکس سل مراجعه نمايد. البته با توجه به اينکه کودک فوق الذکر ۹ ساله بوده و در اين سن قاعدتاً دفورميتی‌ها و کانترکچرها ديگر ثابت و پايدار می‌شوند انتظار اينکه چنين بيماری حتی در صورت ترميم سلول‌ها آسيب‌ديده مغزی‌اش علائم ظاهری‌اش بهبود يابند، دور از ذهن به‌نظر می‌رسد. از سوی ديگر سيناپتوژنز در مغز نيز ديگر در اين سن بسيار کند می‌شود و علاوه بر آن به دليل عدم تحرک کافی سيناپتوژنزهای برقرار شده ممکن است تحليل رفته و نتواند عملکرد واقعی خود را نشان دهد . بنابراين انجام تحقيق تجربی در گروه‌های سنی پايين‌تر و نيز بررسی وضعيت ميزان بهبود افراد با سن بالاتر جهت روشن شدن موضوع بسيار مفيد خواهد بود. از اين رو از همکاران محترم درخواست می‌شود چنانچه اطلاعاتی در اين خصوص داشته و تمايل به همکاری پژوهشی هستند با نويسنده مقاله و يا مرکز تحقيقات توانبخشی اعصاب اطفال دانشگاه علوم بهزيستی و توانبخشی تماس حاصل نمايند.
[۱] نظير مرکز رويان در ايران و يا مرکز ايکس سل در آلمان.
[۲] X-cell
واژه‌های کلیدی: سلول های بنيادی، فلج مغزي،
نویسنده: مسعود غریب، محمد موسوی
فواید گفتاردرمانی در فلج مغزی
از آنجا که زبان در رشد اجتماعی و شناختی فرد نقشی اساسی دارد ، گفتاردرمانی فلج مغزی فواید زیادی در زندگی کودکان دارد. وقتی بچه ها نحوه کارکرد زبان را یاد می گیرند ، می توانند دنیای اطراف خود را بهتر بشناسند.
کودکانی که در گفتاردرمانی شرکت می کنند ممکن است در مدرسه بهتر عمل کنند ، در تعامل با کودکان دیگر راحت تر باشند و به فعالیت هایی بپردازند که قبلاً نمی توانستند انجام دهند. آنها همچنین اعتماد به نفس بیشتری پیدا می کنند - چیزی که برای بچه های دچار فلج مغزی بسیار مهم است.
علاوه بر این ، گفتاردرمانی می تواند مهارت های ضروری یادگیری را در سنین پایین به کودک شما بیاموزد. آنها می توانند الگوهای یادگیری سالمی ایجاد کنند که در طول زندگی به آنها کمک کند.
کودکان مبتلا به فلج مغزی اغلب در برقراری ارتباط و بیان نیازهای خود به مراقبان و اعضای خانواده شان مشکل دارند. گفتاردرمانی در فلج مغزی می تواند بیان افکار را برای کودک شما راحت تر کرده و به والدین نیز کمک کند تا صحبت های او را بفهمند.
کارشناسان این مرکز می توانند تجربیات خود را در رابطه با این موضوع با شما در میان بگذارند. شما می توانید با هماهنگی پذیرش در زمان مقتضی از گزینه مشاوره تلفنی استفاده کنید. کاردرمانی گفتاردرمانی تاک سعادت آباد بیشتر متمرکز بر درمان فلج مغزی و کاردرمانی فلج مغزی گفتاردرمانی فلج مغزی به صورت تخصصی می باشد.