داروهای خوراکی و كاهش اسپاستي سيتي
عامل های دارویی متعددی در کاهش اسپاستی سیتی موثر هستند. باکلوفن ، بنزودیازپین ( دیازپام ، کلونازپام ) ، دنترولین سدیم و تیزانيدین شایع ترين موارد کاربرد در کودکان هستند.
اندیکاسیون
عامل های دارویی متعددی در کاهش اسپاستی سیتی موثر هستند. باکلوفن ، بنزودیازپین ( دیازپام ، کلونازپام ) ، دنترولین سدیم و تیزانيدین شایع ترين موارد کاربرد در کودکان هستند.
اندیکاسیون
از داروهای ضد اسپاستی سیتی سیستمیک در کودکان بدون تحرکی که تمام بدن آنها درگیر است و دچار اسپاستی سیتی عمومی اند ، استفاده ميشود. این دارو ها همچنین برای دوره کوتاهی پس از جراحی های ارتوپدیک مفید و موثرند.
از عوارض جانبی سیستمیک شایع می توان به خواب آلودگی و ضعف عمومی اشاره کرد. به دلیل همین عوارض جانبی بايد از کاربرد این داروها در کودکان دارای تحرک خودداری شود. میزان اولیه آن را پایین نگه داشته و به تدریج سطح آن را طوری بالا ميبرند که تاثیر حداکثر و عوارض جانبی حداقل را شاهد باشیم . کودکان همیشه پاسخ مساعدی به داروهای دهانی ضد اسپاستی سیتی نمی دهند. بايد سعی شود از داروهای متفاوت جهت حصول رضایت آنها استفاده کرد.
داروهای ضد اسپاستی سیتی دهانی
باکلوفن
باکلوفن یک آگونیست قوی برای نروترنسمیتر اصلی مهاری سیستم عصبی مرکزی- گاما آمینو برتریک اسید ( گابا) می باشد. این دارو اثر عمده خود را بر روی نخاع نشان داده است. باکلوفن اسپاستی سیتی را از طریق افزایش اثر مهاری نورون های بینابینی بر روی نورون های حرکتی آلفا کاهش می دهد. چربی دوستی باکلوفن ضعیف است.بنا براین به راحتی نمی تواند از صد خونی مغزی عبور کند. استفاده از دوز بالامصرفی جهت دستیابی به یک دوز درمانی در مایع مغزی نخاعی ضروری است . اثر دارو یک ساعت پس از مصرف شروع و به مدت ۸ ساعت به طول می انجامد. دارو باید ۳ الی ۴ بار در روز ، در دوزهای تقسیم شده مصرف شود . دوز روزانه برای کودکان ۲ تا ۷ ساله ، ۱۰ تا ۱۵ میلی گرم در روز و حداکثر ۴۰ میلی گرم در روز می باشد. پس از سن ۸ سالگی دوز دارو به ۶۰ میلی گرم در روز افزایش می یابد . دوز حداکثر برای بزرگسالان در طیف ۸۰ تا ۱۲۰ میلی گرم درجه بندی می شود. عوارض جانبی دارو که در اثر افزایش دوز آن شایع هستند عبارتند از : خواب آلودگی ، سستی ، خستگی ، سردرد ، حالت تهوع و کاهش آستانه تشنج.
باکلوفن همچنین باعث ضعف عمومی عضلات می گردد. تمام عوارض جانبی این دارو وابسته به دوز آن هستند . قطع ناگهانی مصرف دارو می تواند منجر به توهم و تشنج که اغلب اوقات با گرگرفتگی شدید و افزایش اسپاستی سیتی همراه است ، شود که به آن سندروم باکلوفن ویددراوال می گویند. دوز دارو باید به تدریج کاهش یابد.
دیازپام
این دارو نیز به عنوان یک آگونیست گابا به حساب می آید که در دسته بنزودیازپین ها قرار میگیرد . این دارو اثرات مهاری پیش سیناپسی گابا را افزایش و در نتیجه اسپاستی سیتی را کاهش می دهند. این دارو سریعتر از باکلوفن جذب می شود ، سریعتر عمل می کند و اثرات آن مدت بیشتری باقی می ماند. دوز آن برای کودکان به ازای وزن آنها در طیف ۱۲ صدم تا ۸ دهم میلی گرم بر کیلوگرم و نهایتا تا ۲۰ میلی گرم افزایش می یابد. تقسیم بندی روزانه آن در ۲ تا ۳ دوز برابر ميباشد. دیازپام اسپاسم های عضلانی دردناک را کاهش می دهدو خواب را تسهیل می کند. سستی و سایر عوارض جانبی در سیستم عصبی مرکزی پس از مصرف این دارو شایع اند ، بنابراین این دارو برای درمان در کودکان دارای تحرک توصیه نمی شود ، بجز در موارد پس از جراحی های ارتوپدیک . چرا که میزان مشارکت کودک را برای برنامه های توانبخشی ارتقا می دهد. عوارض جانبی سیستم عصبی مرکزی عبارتند از : ضعف ، کاهش حافظه ، آتاکسی و افسردگی.
کلونازپام
این دارو اثر مشابهی با دیازپام دارد ، اما کمی نیمه عمر آن بالاتر است . این دارو اغلب بر دیازپام ترجیح دارد ، چرا که عوارض جانبی کمتری دارد . دوز اولیه آن ۱/۰ تا ۲/۰ میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن کودک به صورت روزانه است. این دوز به تدریج جهت حاصل شدن نتیجه مطلوب افزایش می یابد.
دنترولین سدیم
این دارو انقباض عضلانی را از طریق جلوگیری ترشح کلسیم از رتیکولوم سارکوپلاسمیک فیبرهای عضلانی کاهش می دهد . دوز اولیه آن ۵/۰ میلی گرم بر کیلوگرم است و حداکثر تا ۳ میلی گرم به ازای هرکیلوگرم از وزن بدن افزایش می یابدو دوز کلی که روزانه به کار می رود نباید از ۱۲ میلی گرم در روز و در ۴ وعده تقسیم شده تجاوز کند. عوارض جانبی آن شامل ضعف عضلانی ، سستی ، اسهال و هپاتوتوکسیسیتی است ( سمیت کبدی ) . عوارض جانبی آن در سیستم عصبی مرکزی نادر است. تست های عملکرد کبدی باید سالانه ۲ تا ۴ بار صورت گیرند و در طول دوره درمانی با آن نباید از ۲ سال تجاوز کند.
تیزانیدین
این دارو یک آگونیست گیرنده های آدرنرژیک آلفا به شمار می رود. تیزانیدین اثرات خود را در سطح مغز و نخاع نشان می دهد. این دارو رها سازی نوروترانسمیترهای تحریکی را کاهش و نوروترانسميترهای مهاری را افزایش می دهد. خطوط راهنما جهت استفاده از آن در کودکان پیشنهاد نشده است. در بزرگسالان دوز اولیه آن ۲ تا ۴ میلی گرم بر کیلوگرم و با فواصل ۴ ساعته است که در صورت نیاز تا ۳۶ میلی گرم بر کیلوگرم نیز قابل افزایش است. این دارو می تواند منجر به خواب آلودگی ، حالت تهوع ، توهم و سمیت برای کبد شود.
سيد محسن احكامي
كارشناس ارشد كاردرماني
مركز كاردرماني و گفتاردرماني تاك