کجی گردن مادرزادی ( تورتیکولی)

گردن کج ( کج گردنی)

کوتاهی یک طرفه عضله جناغی چنبری سینه ای در نتیجه کج گردنی عضلانی مادرزادی ، یک نوع تغییر شکل نامتقارن است که در آن به همراه کوتاهی عضله ، سر به یک سمت خم شده و چانه به سمت مقابل می چرخد . واژه تورتیکولی از دو کلمه لاتین تشکیل شده است ، Tortus به معنی چرخنده و Callum به معنی گردن می باشد.  Wry neek واژه غیر تخصصی و عامی این ناهنجاری می باشد که قبلا برای تشریح کجی گردن هایی که ناشی از هر عاملی باشد بکار برده می شد ، این وضعیت در دختران بیشتر از پسران دیده می شد.

این تغییر شکل با چرخش و کج شدن سر شخص همراه می باشد . این اختلال ممکن است مادر زادی ، اکتسابی ، حاد ، موقت و یا مزمن باشد.

 شایع ترین ناهنجاری گردن کج ، نوع عضلانی مادرزادی شیرخوار است که در اثر کوتاهی عضله جناغی چنبری – پستانی ایجاد می شود. این ضایعه معمولا در سمت راست اتفاق می افتد و سبب کج شدن سر به این سمت و چرخش چانه به سمت مخالف می شود. علت نوع مادرزادی ناشناخته است و در اکثر افراد خود به خود بهبود می یابد.

اصول اصلاحی

هدف از درمان ، اولاً طویل کردن ، افزایش طول عضلات کوتاه شده ای است که باعث ایجاد ناهنجاری هستند تا سر و گردن ، در وضعیت تصحیحی قرار بگیرد . ثانیاً بایستی به بچه ها آموزش داد که وضعیت اصلاح شده را نگه داشته و کنترل کنند . ارزیابی فیزیکی به تنهایی برای بیمارانی که در مراحل اولیه بیماری هستند مفید است ، یعنی در نوزادان و بچه هایی که تازه متولد شده اند، و در سایر بیماران درمان جراحی قبل از درمان فیزیکی موثر است.

درمان نوزادان و بچه های تازه متولد شده:

درمان بایستی بعد از تولد ، هر چه سریعتر انجام شده و اگر قابل اجرا و تمرین باشد ، دو یا سه بار در روز انجام  شود. بچه بایستی از پشت ، روی یک میز قرار گرفته ، در حالیکه سرش نزدیک به لبه میز باشد ، درمانگر نیز  بایستی در انتهای میز و  در پشت سر بچه بنشیند ، یک بالش کوتاه نیز بایستی قرار داد که سر بیمار تا حد امکان ، در وضعیت تصحیحی در ضمن درمان قرار دهد . ماساژ بایستی برای ریلکس کردن و کشش عضلات کوتاه شده اعمال شود و مانیپولاسيون ، شامل استروکینگ ، نیدلینگ با انگشتان و ماساژ اصطکاکی داده می شود. ماساژ استروکینگ بایستی آرام و باثبات اعمال شود و با نوک انگشتان انجام شود.

حرکات غیر فعال و اعمال نیرو

در این مرحله ، این نوع روش اصلاحی یعنی حرکات غیر فعال نیرومند ، یکی از بخش های مهم درمان می باشد. بچه در حالیکه سرش از لبه میز بیرون قرار گرفته ، می خوابد و توسط دست های درمانگر کاملاً حمایت می شود . یک دستیار نیز بایستی شانه های بچه را در حین درمان و کشش غیر فعال فیکس کند . در تورتیکولی سمت چپ ، سر بایستی به سمت راست خم شده و به سمت چپ بچرخد و تا حد امکان در وضعیت اصلاحی قرار گیرد. عامل جابه جایی سر به سمت سالم نبایستی فراموش شود ،   چون خود معمولا نیازمند تصحیح است و فشار خارجی دور کننده سر از سمت سالم ، بایستی در طول مدت درمان رفع شود. بهتر است این بخش از درمان ، سریعاً انجام شده و تمام شود. بچه یا بیمار گریه می کند و ممکن است تقلا کند ، اما بهتر است که با مهربانی و سریعا حرکات انجام شود ، تا اینکه سعی کنیم که بچه را بین حرکات آرام کنیم . وقتی که بچه بزرگتر شد ، ترکشن نیز برای گردن بکار برده می شود، حتی بهتر است که حرکات با دست انجام شود ، به این ترتیب که یک دست زیر چانه کودک و دست دیگر در زیر اکسی پوت قرار می گیرد . بچه کوچک را نباید در دستگاه تعلیق سر قرار دهیم.

حرکات فعال

در نوزادان ، این حرکات غیر ممکن است ، اما به محض اینکه بچه به اندازه کافی رشد کرد ، با جلب کردن توجه کودک به سمت اسباب بازی و رنگ های روشن ، سر بچه در وضعیتی که مورد نظر ماست بچرخد. در ضمن این حرکات ، کاردرمانگر بایستی کاملا دقت کند که حرکت دقیقاً در ناحیه گردن انجام شود و توسط تنه و چرخش و فلکسیون تنه انجام نشود . برای جلوگیری از این حرکات ، شانه ها بایستی ثابت شوند و بچه ممکن است به وضعیت پروناسيون بچرخد . در این وضعیت ، اکستانسیون سر به راحتی به دست می آید و بچه ممکن است کوشش کند که از روی شانه هایش به عقب نگاه کند . کاردرمانگر باید بخاطر بسپارد که در این وضعیت ، حرکات بایستی به سمت درگیر باشد. یعنی در تورتیکولی سمت چپ بچه بایستی از روی شانه چپش به عقب نگاه کند.

بیمارانی که درمان آنها بدون جراحی است ، به ندرت بزرگسال هستند و قادر به انجام تمرینات مقاومتی نیستند ، اما اگر ممکن باشد ، آنها بایستی سر را به سمت سالم ( این حرکت نه تنها باعث تقویت عضلات تضعیف و کشش آن می شود ، بلکه موجب ریلکس شدن متقارن در دیگر عضلات کوتاه می شود) و به سمت اکستانسورها ببرند.

سيد محسن احكامي

كارشناس ارشد كاردرماني

مركز كاردرماني و گفتاردرماني تاك

کوتاهی یک طرفه عضله جناغی چنبری سینه ای در نتیجه کج گردنی عضلانی مادرزادی ، یک نوع تغییر شکل نامتقارن است که در آن به همراه کوتاهی عضله ، سر به یک سمت خم شده و چانه به سمت مقابل می چرخد . واژه تورتیکولی از دو کلمه لاتین تشکیل شده است ، Tortus به معنی چرخنده و Callum به معنی گردن می باشد.  Wry neek واژه غیر تخصصی و عامی این ناهنجاری می باشد که قبلا برای تشریح کجی گردن هایی که ناشی از هر عاملی باشد بکار برده می شد ، این وضعیت در دختران بیشتر از پسران دیده می شد.

این تغییر شکل با چرخش و کج شدن سر شخص همراه می باشد . این اختلال ممکن است مادر زادی ، اکتسابی ، حاد ، موقت و یا مزمن باشد.

 شایع ترین ناهنجاری گردن کج ، نوع عضلانی مادرزادی شیرخوار است که در اثر کوتاهی عضله جناغی چنبری – پستانی ایجاد می شود. این ضایعه معمولا در سمت راست اتفاق می افتد و سبب کج شدن سر به این سمت و چرخش چانه به سمت مخالف می شود. علت نوع مادرزادی ناشناخته است و در اکثر افراد خود به خود بهبود می یابد.

اصول اصلاحی

هدف از درمان ، اولاً طویل کردن ، افزایش طول عضلات کوتاه شده ای است که باعث ایجاد ناهنجاری هستند تا سر و گردن ، در وضعیت تصحیحی قرار بگیرد . ثانیاً بایستی به بچه ها آموزش داد که وضعیت اصلاح شده را نگه داشته و کنترل کنند . ارزیابی فیزیکی به تنهایی برای بیمارانی که در مراحل اولیه بیماری هستند مفید است ، یعنی در نوزادان و بچه هایی که تازه متولد شده اند، و در سایر بیماران درمان جراحی قبل از درمان فیزیکی موثر است.

درمان نوزادان و بچه های تازه متولد شده:

درمان بایستی بعد از تولد ، هر چه سریعتر انجام شده و اگر قابل اجرا و تمرین باشد ، دو یا سه بار در روز انجام  شود. بچه بایستی از پشت ، روی یک میز قرار گرفته ، در حالیکه سرش نزدیک به لبه میز باشد ، درمانگر نیز  بایستی در انتهای میز و  در پشت سر بچه بنشیند ، یک بالش کوتاه نیز بایستی قرار داد که سر بیمار تا حد امکان ، در وضعیت تصحیحی در ضمن درمان قرار دهد . ماساژ بایستی برای ریلکس کردن و کشش عضلات کوتاه شده اعمال شود و مانیپولاسيون ، شامل استروکینگ ، نیدلینگ با انگشتان و ماساژ اصطکاکی داده می شود. ماساژ استروکینگ بایستی آرام و باثبات اعمال شود و با نوک انگشتان انجام شود.

حرکات غیر فعال و اعمال نیرو

در این مرحله ، این نوع روش اصلاحی یعنی حرکات غیر فعال نیرومند ، یکی از بخش های مهم درمان می باشد. بچه در حالیکه سرش از لبه میز بیرون قرار گرفته ، می خوابد و توسط دست های درمانگر کاملاً حمایت می شود . یک دستیار نیز بایستی شانه های بچه را در حین درمان و کشش غیر فعال فیکس کند . در تورتیکولی سمت چپ ، سر بایستی به سمت راست خم شده و به سمت چپ بچرخد و تا حد امکان در وضعیت اصلاحی قرار گیرد. عامل جابه جایی سر به سمت سالم نبایستی فراموش شود ،   چون خود معمولا نیازمند تصحیح است و فشار خارجی دور کننده سر از سمت سالم ، بایستی در طول مدت درمان رفع شود. بهتر است این بخش از درمان ، سریعاً انجام شده و تمام شود. بچه یا بیمار گریه می کند و ممکن است تقلا کند ، اما بهتر است که با مهربانی و سریعا حرکات انجام شود ، تا اینکه سعی کنیم که بچه را بین حرکات آرام کنیم . وقتی که بچه بزرگتر شد ، ترکشن نیز برای گردن بکار برده می شود، حتی بهتر است که حرکات با دست انجام شود ، به این ترتیب که یک دست زیر چانه کودک و دست دیگر در زیر اکسی پوت قرار می گیرد . بچه کوچک را نباید در دستگاه تعلیق سر قرار دهیم.

حرکات فعال

در نوزادان ، این حرکات غیر ممکن است ، اما به محض اینکه بچه به اندازه کافی رشد کرد ، با جلب کردن توجه کودک به سمت اسباب بازی و رنگ های روشن ، سر بچه در وضعیتی که مورد نظر ماست بچرخد. در ضمن این حرکات ، کاردرمانگر بایستی کاملا دقت کند که حرکت دقیقاً در ناحیه گردن انجام شود و توسط تنه و چرخش و فلکسیون تنه انجام نشود . برای جلوگیری از این حرکات ، شانه ها بایستی ثابت شوند و بچه ممکن است به وضعیت پروناسيون بچرخد . در این وضعیت ، اکستانسیون سر به راحتی به دست می آید و بچه ممکن است کوشش کند که از روی شانه هایش به عقب نگاه کند . کاردرمانگر باید بخاطر بسپارد که در این وضعیت ، حرکات بایستی به سمت درگیر باشد. یعنی در تورتیکولی سمت چپ بچه بایستی از روی شانه چپش به عقب نگاه کند.

بیمارانی که درمان آنها بدون جراحی است ، به ندرت بزرگسال هستند و قادر به انجام تمرینات مقاومتی نیستند ، اما اگر ممکن باشد ، آنها بایستی سر را به سمت سالم ( این حرکت نه تنها باعث تقویت عضلات تضعیف و کشش آن می شود ، بلکه موجب ریلکس شدن متقارن در دیگر عضلات کوتاه می شود) و به سمت اکستانسورها ببرند.

سيد محسن احكامي

كارشناس ارشد كاردرماني

مركز كاردرماني و گفتاردرماني تاك