وقتی از فلج شدن دست یا پا صحبت می‌کنیم همه ما می‌توانیم به‌راحتی آن را تصور کنیم، اما وقتی از فلج مغزی صحبت به میان می‌آید، شاید برای خیلی‌ها غیرقابل تصور باشد که مغز هم بتواند فلج شود و این‌که اصلا فلج‌شدن مغز چگونه است. فلج مغزی(cp) واژه‌ای است که برای توصیف وضعیتی استفاده می‌شود که در آن حرکات بدن و هماهنگی عضلات مختل می‌شود. این حالت از آسیب یک یا چند ناحیه از مغز در دوره جنینی یا نوزادی ناشی می‌شود. کسی که به فلج مغزی مبتلا می‌شود، به علت آسیب مغزی دچار فلج‌شدگی بعضی از عضلات بدن می‌شود. این کودکان نمی‌توانند همانند هم‌سن و سال‌هایشان به راه رافتن، حرف‌زدن، غذاخوردن یا بازی کردن بپردازند. فلج مغزی پیش‌رونده و مسری نیست. البته این بیماری قابل درمان هم نیست، ولی آموزش به بیمار و استفاده از تکنولوژی موجود می‌تواند تا حدی در بهبود زندگی این افراد نقش داشته باشد. فلج مغزی؛ بیماری با علل ناشناخته علت بیشتر موارد فلج مغزی ناشناخته است. بنابراین هنوز نمی‌توانیم علت فلج مغزی را در بیشتر کودکان مبتلا به فلج مغزی مادرزادی ارزیابی کنیم. البته می‌دانیم که بیشترین خطر فلج مغزی نوزادان نارس را تهدید می‌کند. نوزادان کوچکی که در ۵ دقیقه اول پس از به دنیا آمدن گریه نمی‌کنند، بیش از ۴ هفته زیر دستگاه می‌مانند و آنهایی که دچار خونریزی مغزی شده‌اند. نوزادانی که اختلال مادرزادی قلب، کلیه یا نخاع دارند نیز در خطر بیشتری برای ابتلا به فلج مغزی قرار دارند. تشنج در نوزادی که تازه به دنیا آمده است نیز خطر فلج مغزی را افزایش می‌دهد. بیشتر کودکان مبتلا به فلج مغزی ناهنجاری مادرزادی مغزی دارند. وقتی فلج مغزی تشخیص داده می‌شود، معمولا والدین احساس گناه می‌کنند و فکر می‌کنند که چه کار اشتباهی انجام داده‌اند که باعث این واقعه شده است. البته این والدین باید بدانند که درست است مراقبت هنگام تولد مناسب نقش مهمی در جلوگیری از اختلالات نوزادی ایفا می‌کند، اما گاهی اوقات مشکلات مادرزادی حتی وقتی والدین همه دستورات پزشک را اجرا می‌کنند نیز رخ می‌دهند. نشانه‌های زودهنگام و تاخیری یک بیماری نشانه‌های فلج مغزی معمولا در اوایل نوزادی کشف نمی‌شوند و به مرور با بلوغ سیستم عصبی کودک مشخص می‌شوند. اولین نشانه‌ها شامل تاخیر رشدی مانند گردن گرفتن، غلت زدن، نشستن بدون کمک، چهار دست و پا رفتن یا راه افتادن است. شکل‌گیری دست غالب قبل از ۱۸ ماهگی از نشانه‌های زودهنگام فلج مغزی است. در این حالت به علت ضعف ماهیچه‌های یک طرف کودک بیشتر کارها را با دست دیگر انجام می‌دهد. هرچه شـدت آسـیـب مـغزی بیشتر باشد مشکلات و نـاتـوانـی‌هـای کودک شدیدتر خواهد بود و تـشـخـیـص آنـهـا آسـان‌تر می‌شود. در این کودکان وضعیت ماهیچه‌ها غیرطبیعی است و ماهیچه‌ها بیش از اندازه سفت یا شل می‌شوند و کودک اندام‌های خود را در وضعیت نامناسبی نگه می‌دارد. اختلالات اسکلتی هم به صورت کوتاه شدن اندام‌های یک سمت بدن در بعضی از کـودکـان دیـده مـی‌شـود. در ضـمن بعضی از کودکان و نه همه آنها به عقب‌ماندگی ذهنی دچار می‌شوند. به طور کلی هرچه عقب‌ماندگی شدیدتر باشد ناتوانی کودک بیشتر خواهد بود. صحبت کردن از حرکات ماهیچه‌های زبان، گلو و دهان ناشی می‌شود. بعضی از کودکان مبتلا به فلج مغزی نمی‌توانند به درستی این ماهیچه‌ها را کنترل کنند بنابراین دچار اختلال تکلم می‌شوند، حتی ممکن است بعضی از آنها با اختلال بلع مواجه شوند. از دست دادن نسبی شنوایی، مشکلات بینایی مانند انحراف چشم، خرابی زودهـنـگـام دندان‌ها و مشکل کنترل ادرار و مدفوع از دیگر نشانه‌های ابتلا به فلج مغزی است که با شیوع متفاوت در مبتلایان به این بیماری مشاهده می‌شود. علائمی که با مشاهده آنها باید به پزشک مراجعه کنید اگر کودکتان نارس به دنیا ‌آمده، وزن هنگام تولد کم داشته و دچار عوارض ناشی از زایمان شده است، باید در طول زمان به دقت از نظر نشانه‌های فلج مغزی بررسی و پایش شود. بنابراین با مشاهده هر یک از موارد زیر در اولین فرصت کودک را برای معاینه بیشتر نزد پزشک ببرید: کودکتان تشنج دارد یا این‌که حرکاتش پرشی و ناگهانی یا ناهماهنگ و آرام به نظر می‌آید. ماهیچه‌‌های کودکتان سفت یا بیش از حد شل است. اگر کودکتان با رسـیـدن به سن یک ماهگی در پاسخ به صداهای بلند چشم‌هایش را نمی‌بندد باید او را به پزشک نشان دهید. همچنین کودکتان باید در ۴ ماهگی بتواند سرش را به سمت صدا برگرداند و دستش را برای گرفتن اسباب‌بازی دراز کند. به علاوه کودک شما باید قادر باشد در ۷ ماهگی بدون کمک دیگران بنشیند. از دیگر نشانه‌هایی که باید به آن توجه کنید این است که کودکتان باید بتواند با رسیدن به ۱۲ ماهگی لغات را به زبان بیاورد. با نگاه کردن به ظاهر کودک خود نیز می‌توانید نکات مهمی را دریابید. به عنوان مثال به چشم‌های کودکتان نگاه کنید تا انحراف نداشته باشند. همچنین راه رفتن او را زیر نظر بگیرید و اگر مشاهده کردید که او قدم‌های نامناسبی برمی‌دارد او را نزد پزشک ببرید. مواردی که بیان شد از نشانه‌های قابل توجه فلج مغزی هستند. در صورت مشاهده هرگونه مشکلی که بیانگر عدم کنترل روی حرکات و ماهیچه‌ها باشد باید کودکتان را به پزشک نشان دهید. تشخیص و درمان فلج مغزی یک آزمون قطعی برای تشخیص فلج مغزی وجود ندارد بلکه تـشـخیص این بیماری توسط معاینه پزشک و مجموعه‌ای از آزمون‌های تشخیصی آزمایشگاهی صورت می‌گیرد. از روش‌های تـصـویـربرداری مغزی نیز برای بررسی ساختار مغز و کشف ناهنجاری‌های آن استفاده می‌شود. همچنین از نوار مغزی)EEG( بـرای تـشـخیص فلج مغزی ناشی ازتشنج و همچنین از نوار عضله)EMG( و آزمون هدایت عصبی)NCS( برای افتراق فلج مغزی از سایر اختلالات ماهیچه‌ای و عصبی استفاده می‌شود. باید بدانید که برای فلج مغزی درمان قطعی وجود ندارد و در واقع ما با درمان‌های حاضر سعی می‌کنیم تا ناتوانی‌های نـاشـی از فـلـج مـغـزی را کـاهـش دهیم. درمان توان‌بخشی این کودکان که موجب بهبودی فعالیت‌های روزمره آنها می‌شود از مراحل مختلفی تشکیل می‌شود. در جریان درمان فیزیکی نرمش‌هایی به کودک داده می‌شود تا قدرت و هماهنگی عضلات وی بهتر شود. برای بعضی از کودکان ممکن است از آتل‌ها و نگهدارنده‌های ویژه‌ای برای نشستن و راه رفتن استفاده شود. اسپاسم عضلانی توسط تزریق داروهای شل‌کننده عضله برطرف می‌شود و این کار موجب افزایش دامنه حرکت، کاهش بدشکلی و پاسخ بهتر به درمان فیزیکی می‌شود. به علاوه در صورتی که کودک مبتلا به مشکل زمینه‌ای مانند تشنج، مشکل در غذا خوردن، اختلال بینایی و... باشد باید درمان لازم صورت گیرد. بیشتر کودکان مبتلا به فلج مغزی دچار مشکلات روحی و رفتاری می‌شوند به همین جهت ترتیب دادن جلسات روانپزشکی می‌تواند مثمرثمر باشد. زندگی با فلج مغزی دشوار است. اما با مراقبت مناسب و آموزش می‌توانید زندگی کودکتان را به حالت معمول نزدیک‌تر کنید. شما باید تلاش بیشتری به خرج دهید تا کودکتان بتواند با زندگی سازگار شود و در آینده مستقل باشد. مواردی از کودکان مبتلا به فلج مغزی وجود داشته‌اند که در آموزش پیشرفت قابل توجهی داشتند. حتی بعضی از آنها توانسته‌اند وارد دانشگاه شده و فارغ‌التحصیل شوند و مانند یک انسان مستقل بزرگسالی خود را سپری کنند. علت بیشتر موارد فلج مغزی ناشناخته است. بنابراین هنوز نمی‌توانیم علت فلج مغزی را در بیشتر کودکان مبتلا به فلج مغزی مادرزادی ارزیابی کنیم. البته می‌دانیم که بیشترین خطر فلج مغزی نوزادان نارس را تهدید می‌کند. نوزادان کوچکی که در ۵ دقیقه اول پس از به دنیا آمدن گریه نمی‌کنند، بیش از ۴ هفته زیر دستگاه می‌مانند و آنهایی که دچـار خـونـریـزی مغزی شده‌اند. نوزادانی که اختلال مادرزادی قلب، کلیه یا نخاع دارند نیز در خطر بیشتری برای ابتلا به فلج مغزی قرار دارند. تشنج در نوزادی که تازه به دنیا آمده است نیز خطر فلج مغزی را افزایش می‌دهد. بیشتر کودکان مبتلا به فلج مغزی ناهنجاری مادرزادی مغزی دارند. در کل باید گفت همانطور که در نمودار مقابل مشخص است عوامل مختلف با درصد ابتلا‌ی متفاوت می‌توانند باعث تولد نوزاد با مشکلا‌ت و نارسایی‌های مغزی شوند.

مركز كاردرمانى و گفتاردرمانى تاك

سعادت آباد، خ سرو غربي، 

كاردرمانى غرب تهران،گفتاردرمانى كاردرمانى شمال تهران،كاردرمانى جسمى،كاردرمانى ذهنى،كاردرمانى شهرك غرب،جنت اباد،اريا شهر،پونك،