زانوى ضربدرى
زانوى ضربدرى يكى از تغيير شكل هاى زانو است كه در آن زانوها به هم نزديك ميشوند و قوزك هاى داخلى از هم فاصله ميگيرند، در اين تغيير شكل زانوها به خط وسط نزديك ميشوند.
زانوى ضربدرى يكى از تغيير شكل هاى زانو است كه در آن زانوها به هم نزديك ميشوند و قوزك هاى داخلى از هم فاصله ميگيرند، در اين تغيير شكل زانوها به خط وسط نزديك ميشوند.
به طور معمول، زانوى بچه ها در حالت پرانتزى است اما با رشد بچه ها و به تدريج، يك تغيير شكل طبيعى از پرانتزى به ضربدرى به وجود مى آيد.
در سن ٣-٤ سالگى زانوى ضربدرى حداكثر شيوع را دارد. اين وضعيت خود به خود بين سنين ٤-١٠ سالگى بهبود مى يابد. وقتى زانوى ضربدرى محسوس شد، كودك بطور ناشيانه راه ميرود و زانوهايش با هم برخورد ميكنند، طورى كه ممكن است براى جلوگيرى از برخورد، پاهايش را جدا از هم بگذارد، يا ممكن است در هنگام راه رفتن، يك پايش را اطراف پاى ديگر تاب دهد تا از برخورد زانوهايش با هم جلوگيرى نمايد. پاها معمولا به خارج ميچرخد و كودك زود خسته ميشود. اگر وتر آشيل كوتاه شده باشد، او با پاى چرخيده به خارج راه ميرود. درد پشت ساق و جلوى ران در اين افراد شايع است.
در زانوى ضربدرى شديد ، استخوان كشكك ممكن است به سمت خارج نيمه دررفتگى پيدا كند. در اين تغيير شكل تحمل وزن به صورت غير طبيعى انجام ميشود و رباط هاى جانبى داخلى زانو تحت كشش قرار ميگيرند.
در ٩٥ درصد از كودكان ٢ تا ٦ ساله، اين تغيير شكل به خودى خود اصلاح ميشود.
در زانوى ضربدرى شديد، راه رفتن فرد به شكل زشت و بى مهارت همراه با ساييده شدن زانوها به هم است. گاهى راه رفتن همراه با كشيده شدن پاها روى زمين، براى اجتناب از برخورد زانوها به هم نيز ديده ميشود. براى جابه جايى، مركز ثقل پاها به خارج چرخش ميكنند.
علل تغيير شكل زانوى ضربدرى:
١. چاقى يا وزن زياد كودك
٢. زود راه افتادن كودك
٣. بيمارى نرمى استخوان ( راشيتيسم )
٤. شكستگى در سطوح مفصلى و يا شكستگى در قسمت بالا و پايين مفصل
٥. عدم رشد متوازن در انتهاى استخوان ران
٦. زمينه ارثى
٧. كاهش زاويه بين سر و گردن استخوان ران با تنه آن
٨. كوتاهى باند ايليوتيبيال
٩. كوتاهى عضله بايسپس فموريس
١٠. پارگى رباط جانبى داخلى زانو و كوتاهى رباط جانبى خارجى
١١. ضعف عضلات نيم غشايى و نيم وترى
عوارض ناشى از زانوى ضربدرى
١. تغيير محل مركز ثقل
٢. كوتاهى قد
٣. تغيير الگوى راه رفتن
٤. آرتروز زودرس زانو
٥. ايجاد تغيير شكل در پا
٦. افزايش آسيب پذيرى مفصل
٧. درد
٨. دررفتگى مكرر كشكك
درمان زانوى ضربدرى
در صورتيكه علت تغيير شكل، بيمارى نرمى استخوان باشد، با مراجعه به پزشك و استفاده از دارو و قرار دادن كودك در مقابل نور آفتاب ، تغيير شكل قابل اصلاح خواهد بود.
در مواردى كه علت زانوى ضربدرى، مربوط به عناصر بافت نرم همچون ضعف عضلانى يا كوتاهى در عضلات باشد، كارشناس كاردرمانى با تمرينات تقويتى و كشش عضلات، كمك به اصلاح اين بدشكلى خواهد كرد.
اگر تغيير شكل شديد باشد و مربوط به عناصر بافت نرم نيز نباشد، در رابطه با قابل اصلاح بودن يا چگونگى اصلاح بايد به جراح ارتوپد مراجعه شود.
مركز كاردرمانى و گفتاردرمانى تاك
سيد محسن احكامى
كارشناس ارشد كاردرمانى