توانبخشي كودكان سندرم داون
توانبخشي به معناي بازتواني، فرآيندي است که در آن به فرد توان خواه کمک مي شود تا توانايي از دست رفته خود را پس از يک واقعه، بيماري و يا آسيب که منجر به محدوديت عملکردي وي شده است، به دست آورد و تا حد امکان در جهت حداکثر استقلال به او ياري رساند
توانبخشي به معناي بازتواني، فرآيندي است که در آن به فرد توان خواه کمک مي شود تا توانايي از دست رفته خود را پس از يک واقعه، بيماري و يا آسيب که منجر به محدوديت عملکردي وي شده است، به دست آورد و تا حد امکان در جهت حداکثر استقلال به او ياري رساند
در توانبخشي روند بازتواني طولاني و تدريجي است. فرآيند توانبخشي عبارتند از:
مشاوره:مشاوره خانواده از طريق روانشناسان با ارائه اطلاعات دقيق و منطقي از وضع کودک و ايجاد رابطه نزديک با خانواده، خلأ و احساس تنهايي خانواده را پر نموده و در آنان اعتماد به نفس لازم در جهت پذيرش واقعيت فرزندشان ايجاد مي نمايد.
گفتار درماني:
تکامل گفتار و زبان براي رشد و تکامل اجتماعي و عاطفي، همچنين براي رشد توانايي هاي ذهني و شناختي بسيار مهم است. کودکان مبتلا به سندرم داون اغلب افرادي علاقه مند به ارتباط اجتماعي هستند اما در زمينه گفتار مشکلات فراواني دارند و به اين دليل بر مهارت هاي غير کلامي مانند اشارات تکيه مي کنند. علاوه بر مشکلات اندام هاي گويايي، بزرگ بودن زبان، خود روند رشد کلام را در آنها کند مي سازد. همه اينها موجب مي شود نياز اين کودکان به گفتاردرمان پر رنگ گردد.
گفتاردرمان بعد از ارزيابي از اندام هاي گفتاري و ارزيابي اختلالات گفتار و زبان، با توجه به وضعيت عمومي کودک، در جهت ايجاد ارتباط کلامي کودکان سندرم داون برنامه درماني تنظيم مي کند.
بعضي از برنامه هاي درماني مي تواند دربرگيرنده اين نکات باشد:
ايجاد توجه و تمرکز در گوش دادن – تشخيص محرکات سمعي-بصري و انجام دستورات کلامي تشخيص موارد مشابه و متفاوت صداها در کلمه هاي مختلف افزايش هرچه بيشتر گنجينه لغات تشخيص مفاهيم کلمات، زمان، مکان، …تشخيص و درک ارتباط بين اشيا و کلمات عيني و ملموس و مفاهيم ذهني مربوط به کاربرد آنها مانند: ارتباط بين نردبان و بالا رفتن – چراغ و روشنايي تلاش در بيان هرچه روشن تر افکار و نظرات: من اين غذا را دوست دارم مشارکت در گفتگو هاي گروهي با همسالان مهارت يابي در درست صحبت کردن – فعل – فاعل – ضمير – قيد
و ساير مواردي که در مهارت هاي روزمره زندگي تأثيرگذار مي باشد.
کار درماني:
برخي از روش هاي درماني باعث تسريع و تسهيل حرکات مهارتي کودکان مبتلا به سندرم داون مي گردد. تعويق زماني هر چند کوتاه، موجب اختلاف عملکردي شديد در اينگونه کودکان مي شود.
از اهداف مهم کاردرماني مي توان، ارتقاي سطح کيفي عملکردي و سطح هوشي کودکان را نام برد. البته بعضي از حوزه هاي فعاليت کاردرماني براي اين کودکان از جمله موارد زير مي باشد:
مهارت هاي حرکتي درشت مهارت هاي حرکتي ظريف مهارت هاي درکي-حرکتي مهارت هاي شناختي‌مهارت هاي روزمره زندگي
نتيجه درمان و بهبود وضعيت اين کودکان به عوامل زير نيز بستگي دارد:
هيپوتوني “شلي عضلات” شلي مفاصل کاهش طول عضلات و اندام ها به خصوص در بازو ها و ران ها
در صورت وجود اختلالات فوق، اين کودکان در نحوه راه رفتن و نشستن داراي الگوي غلط مي باشند. کاردرماني تا حدود بسيار قابل توجهي به درمان و اصلاح آن مي پردازد.
بعضي از عملکرد هاي حيطه کاردرماني:
برطرف کردن کوتاهي عضلات و کاهش اسپاسم افزايش قدرت قسمت هاي عضلاني اندام تحتاني و تنه اصلاح مدل هاي نامناسب و آموزش الگوي صحيح راه رفتن و نشستن بهبود مهارت هاي توالي حرکتي و مهارت هاي ظريف بهبود تعادل در وضعيت هاي مختلف تجويز کفش طبي و ساير وسايل وسايل توانبخشي مورد نياز کودک آموزش مهارت هاي زندگي و عملکرد يکپارچگي حسي به معناي دريافت و پردازش اطلاعات از هفت حس. اين هفت حس عبارتند از: حرکت – لمس – فشار – بينايي – شنوايي – چشايي و بويايي.
آموزش استثنايي:
يادگيري داراي سطوح متفاوتي است که کودکان مبتلا به سندرم داون نسبت به افراد عادي بسيار ديرتر و کمتر به آن دست مي يابند.
با ارزيابي دقيق متخصص تست هوش از سطح ذهني کودک، جايگاه او در مقطع آموزشي معين مي گردد. اين ارزيابي نشان مي دهد که کودک آيا مي تواند به مدرسه برود؟ در مرکز توانبخشي به آموزش مشغول شود؟ دوره هاي پيش دبستاني را بگذراند؟ و يا هنوز نياز به برنامه هاي سر پايي دارد. بهترين زمان جهت بهبودي و ايجاد مهارت هاي شناختي – خودياري و … آموزش در سال هاي قبل از پيش دبستاني مي باشد.
فصل آموزش استثنايي بسيار وسيع و همه جانبه است و مرزهاي مشترکي با کاردرماني و گفتاردرماني دارد. برنامه هاي تنظيم شده براي هر کودک سندرم داون قطعا متفاوت خواهد بود. هرچند امکان بعضي از فصل هاي مشترک را دارد. آنچه توصيه مي شود اينکه همه برنامه ها وقتي پاسخگو خواهد بود که از ساده به پيچيده مرتب شود. اين اصل موجب مي شود لايه هاي زيرين يادگيري هاي ذهني کودک تقويت شود و بعد برنامه هاي پيشرفته را هم، بهتر ياد بگيرد و هم، در حافظه بهتر ثبت کند.
مركز كاردرمانى و گفتاردرمانى تاك
سعادت آباد، خ سرو غربي، پلاك ١٤٥