تغذيه كودكان اتيسم

 ايجاد تغییر در رژیم غذایی کودک دارای اتیسم میتواند برای کمک به او در کاهش علا یم اختلا ل مفید واقع شود، اما اگر این روش برای یک نفر مفید بود به این معنی نیست که به درد شما هم میخورد و برای کودک شما نیز مفید خواهد بود. هر فرد دارای اتیسم در علا یمی که از خود نشان میدهد و در نتیجه در شیوه های درمانی و مداخله ای مورد نیاز خود منحصر به فرد است و به هیچ فرد دیگری شبیه نیست. پس از امتحان روشهای مختلف رژیم غذایی، بسیاری از والدین گزارش هایی مبنی بر بهبودی عملکردهای کلی فرزندشان ارایه کرده اند. برخی از گزارشها فواید بسیار زیادی را نشان داده است در حالی که تعدادی از والدین هیچ نتیجه ای از آن نگرفته اند. تا زمانی که شاهد تغییرات مشخص و عینی در کودک خود نباشید، نمیتوان نتیجه گرفت که حساسیتهای غذایی و یا رژیم غذایی خاص، نقشی در پیدایش علا یم اتیسم وی بازی کرده باشد. همچنین باید متوجه این موضوع باشید که برخی از تغییرات ممکن است بلا فاصله رخ دهند، درحالی که برای مشاهده ی تغییرات دیگر باید ماهها صبر کرد. برخی از راهنماییهای ارایه شده در این مقاله، مانند اجتناب از قندهای تصفیه شده و شیرین کننده های مصنوعی، مواردی هستند که هر فرد دارای عقل سلیم، چه اتیسم داشته باشد و چه فاقد اتیسم، باید از آنها اجتناب کنداما خوراکیهای دیگری هم وجود دارند که تصمیم گیری درباره ی سودمندی آنها پیچیده تر بوده و ممکن است لازم باشد در باورهای متعارفتان درباره ی مفید بودن آنها برای فرزندتان تجدید نظر کنید. برای مثال، شیر گاو؛ در بین ما عرف است که شیر به عنوان یک ماده ی غذایی بسیار خوب و سالم مخصوصا برای کودکان و بیماران توصیه میشود. اما در برنامه ی غذایی فردی که دارای حساسیت به مواد لبنی است، شیر ماده ای مورد نیاز برای حفظ سلامتی در نظر گرفته نمیشود. میتوانید مواد مورد نیاز درون یک لیوان شیر مانند کلسیم و ویتامین D را که مورد نیاز فرزندتان است از منابع دیگر تامین نمایید و باارایه ی شیر، سیستم ظریف گوارش کودکتان را با آسیب روبه رو نکنید.

غذاهای مشکل آفرین را شناسایی کنیم

حذف قند تصفیه شده و غذاهای فرآوری شده از رژیم غذایی کودک به افزایش سلا مت جسمی وی کمک میکند. این کار باعث میشود تا عملکردهای وی به شکل غیر قابل باوری تغییر کند. از غذاها و یا مواد اضافه شدهی زیر

خودداری کنید:

• آبنبات و غذاهای پخته شده ی تجاری

• نوشابه ها و آبمیوه های دارای قند بالا 

• نیتریتها / نیترات

• ام اس جی (منو سدیم گلوتامات [به عنوان پروتئینهای هیدرولیز نیز شناخته شده است]) 

• رنگهای مصنوعی (مانند رنگ قرمز یا آبي) 

• شیرین کننده های مصنوعی (مثل ساخارین یا آسپارتام)

• کنسانتره ها در کل

شاید بخواهید بدانید که ترکیبات غذایی که به فرزندتان میدهید چیست، برای کسب این اطلا عات خواندن برچسب غذاها الزامی است. غذاهای طبیعی مناسبترین غذاها برای فرزند شما است. مواد غذایی ارگانیک مانند میوه و سبزیجات تازه که حاوی قند نبوده و فرآوری هم نشده اند. لازم نیست که برنامه ی غذایی فرزندتان بسیار متنوع باشد؛ رژیم غذایی مناسب، رژیمی است که هر چیزی به میزان متعادل در آن یافت شود.

نکته ی مهم: اگر از گوشت و تخم مرغ استفاده میکنید اطمینان بیابید که برای حیوان قبل از ذبح، از «هورمون» و یا «آنتی بیوتیک» استفاده نکرده باشند.

برخی از حساسیتهای غذایی رایج برای افراد دارای اتیسم شامل موارد زیراست: 

• گندم، گندم دارای سبوس، جو دو سر، جو، ذرت 

• تخم مرغ، مرغ، صدف 

• بادام زمینی 

• شیر گاو، ماست، بستنی، پنیر، شکلا ت 

• قند تصفیه شده، آسپارتامو ساکارین و کافئین

• مواد افزودنی شیمیایی مانند دی اکسید سولفور و ام اس جی

• مرکبات و سبزی تاجریزی (گوجه فرنگی، بادمجان، سیب زمینی) 

• مخمر و الكل

نكته مهم: سویا، که اغلب به جای پروتئینهای دیگر در رژیم غذایی مورد استفاده قرار میگیرد، ممکن است بهترین انتخاب برای فرزند شما نباشد. بسیاری از افرادی که نسبت به غذاهایی مانند لبنیات یا گندم حساسیت دارند، نسبت به سویا نیز از خود عدم تحمل نشان میدهند. علت این امر این است که پروتئین سویا، بسیار شبیه به پروتئین شیر است. اگر تصور میکنید کودک شما دارای چنین مشکلی است به جای شیر و سویا، سیب زمینی و یا برنج به فرزندتان بدهید؛ زیرا که پروتئین سویا شبیه به گلوتن و کازئین است. برخی از طرفداران رژیم غذایی توصیه میکنند که این ماده نیز از رژیم غذایی کودک حذف شود.

برنامه ي غذایی بدون گندم و شیر 

 حذف گندم و لبنیات از رژیم غذایی یکی از نخستین گام هایی است که پس از تشخیص اتیسم معمو توسط والدین برای کودک در نظر گرفته میشود. به طور معمول، پزشکان برنامه ی غذایی فاقد گلوتن (گندم، جو، چاودار و برخی حبوبات دیگر) و بدون کازئین ( شیر و محصو ت برگرفته از شیر) یعنی رژیم غذایی بدون GF / CF، را برای افراد دارای اتیسم تجویز میکنند.

چرا این رژیم میتواند کارایی داشته باشد؟

 نظریه ی مطرح در این زمینه معتقد است که گلوتن و کازئین مسئول تجزیه ی ناقص پپتیدهای غذایی هستند (بخشی از تئوری مخدر اتیسم). توجیه دیگر این است که اختلا ل در نظم سیستم ایمنی بدن باعث ارایه ی پاسخ ایمنی غیر طبیعی میشود و بدن با حمله به خود در برابر این مواد از خود واکنش نشان میدهد. «اما، نان و پنیر جزو اقلا م اساسی در رژیم غذایی ایرانی است!» نان به اندازهای مهم است که در گفتار عادی مردم، معادل با کل غذا در نظر گرفته میشود. وقتی میگویید نان نخورده ام منظورتان این است که غذا نخورده اید. بنابراین سرخوردگی شما در برابر این رژیم قابل درک است. برای اینکه دشواری کار شما را به عنوان والدین این کودکان مشخص تر کنیم باید به این نکته اشاره کنیم که این کودکان بسیار بدخوراک هستند. فقط به یاد داشته باشید که فرزند شما پس از حذف این اقلا م از برنامه ی غذایی اش احساس خیلی بهتری خواهد داشت، بنابراین این کار ارزش انجام دادن را دارد. پس از حذف گلوتین و کیسین از برنامه ی غذایی، در برخی از افراد دارای اتیسم علا یم خفیفی مبنی بر وجود تغییر گزارش شده است و تعدادی از افراد  پیشرفتهای چشمگیری در گفتار و یا علایم رفتاری نشان داده اند. تعدادی دیگر از افراد گزارش کردند که وضع دفع فرزندشان به مراتب بهتر شده بود و کمتر دچار اسهال و یا شلی مدفوع میشد. فعلا  مطالعات بالینی در مقیاس بزرگ برای تایید اثربخشی رژیم غذایی بدون گلوتن و کازئین وجود ندارد - این مطالعات معمولا  بسیار دشوار و گران قیمت هستند - و با هیچ آزمونی نمیتوان مشخص کرد که چه کسانی میتوانند از این شیوه از مداخله استفاده کنند. با این حال، برای هر پدر و مادر کودک گرفتار مشکلا ت متعدد

اتیسم، استفاده از این شیوه ارزش آزمایش کردن را دارد. شروع رژیم غذایی بدون گلوتن و کازئین میتواند دشوار بوده و تصمیم گیری درباره ی استفاده از چنین برنامه ای نیز میتواند سخت باشد. شناسایی محصولا ت حاوی گلوتن و کازئین نیز میتواند مشکل باشد. اما پس از اینکه به آن عادت کردید، مانند هر رژیم غذایی دیگر حفظ آن دیگر دشوار نخواهد بود. فقط باید به یاد داشته باشید که رژیم غذایی را امتحان کنید و دشواریهای آن را بپذیرید و در انتها کودک دارای اتیسم خود را با شادی بیشتر، سالمتر و عملکردی بالا تر خواهید داشت. به نظر میآید زندگی با چنین فردی در مقایسه ی زندگی با کودکی که عملکردهای سطح پایینتری دارد، بهتر  باشد.

دكتر سيد علي صمدي

مركز توانبخشي تاك ، متشكل از بهترين متخصصان حوزه توانبخشي كودكان اتيسم، با بيش از يك دهه كار تيمي علمي و با تكيه بر تجربه عملي توانسته است به يكي از بهترين مراكز درمان كودكان طيف اتيسم تبديل شود.

 مركز توانبخشي تاك با دارا بودن مجرب ترين كارشناسان در رشته كاردرماني جسمي و ذهني، گفتاردرماني، روانشناسي و رفتاردرماني و اموزش كودكان با نيازهاي ويژه اماده ارائه خدمات گسترده و متنوع به هموطنان عزيز بوده و درصد بالاي رضايتمندي مراجعان مركز تاك ، نتيجه سال ها تجربه و تسلط متخصصين اين مركز به پروسه توانبخشي مبتني بر علوم اعصاب و علوم شناختي است.

مركز كاردرماني و گفتاردرماني تاك