بازي براي تكامل كودكان ٣ تا ٥ سال

 

• يكي از بازی های عالی در هوای گرم تابستان درست کردن یک ظرف آب پر از توپ های کوچک رنگی است. کودک میتواند ضمن بازی، شمارش و رنگ ها را هم یاد بگیرد یعنی به تعداد شماره های روی لیوان ها، توپ های رنگی بیندازد یا توپ های همرنگ را درون یک لیوان بیندازد.

• خمیر بازی یا مقداری گل را داخل یک سینی یا روی یک پلاستیک فریزر پهن کنید و روی آن با دست یا یک میله ی کوچک یک شکل هندسی، یک حرف الفبا، یا
یک عدد بکشید. تعدادی مهره در اختیار کودک قرار دهید و از کودک بخواهید با قرار دادن مهره ها روی خطوط تصویر شما، آن را مشخص و دورچینی کند. تمرینی مناسب برای توجه و تمرکز و تقویت مهارتهای دستکاری و حرکات ریز دست است.

• از کودک بخواهید با خمیر بازی، اشکال حیوانات یا صورت انسان یا حروف الفبا و اعداد را درست کند. (افزایش تون و قدرت عضلا ت، افزایش مهارت های ظریف و دستکاری اشیا، اموزش اعداد و ...)

• طرزتهیه خمیربازی درمنزل:درست کردن خمیربازی بسیارساده است وخیالتان راحت است که دیگر هیچ گونه مواد شیمیایی در آن نیست و اگر کودک ان را در دهانش گذاشت جای نگرانی نیست چون فقط از آرد و نمک تهیه شده است. برای درست کردن خمیر بازی به مواد زیر نیاز دارید: یک پیمانه ارد+ یک پیمانه اب+ ربع پیمانه نمک + دو قاشق روغن و یک قاشق کرم تارتار (از فروشگاههای قنادی تهیه شود). این مواد را با هم مخلوط کنید و روی شعله ی ملا یم قرار دهید و مرتب هم بزنید حدود ۳ دقیقه یا کمتر وقت میبرد، زمانی که سفت شد دیگر به دست نمی چسبد از روی شعله بردارید و بگذارید که سرد شود و بعد به چند قسمت تقسیم کنید و رنگ غذا به هر قسمت اضافه کنید و خوب ورز بدهید. حدود ۶ ماه هم قابل استفاده است البته بعد از هر بار استفاده باید درون پلا ستیک بگذارید و در یخچال قرار دهید. 

 

• انواع خانه سازی، لگو و سازه: ابتدا به کودک ایده دهید تا با کمک این لگو ها چه شکلی درست کند مثلا  برج یا پل یا شکل مورد نظر را از روی شکل الگو (راهنمای خود بازی) به کودک نشان دهید بعد میتوانید در مرحله اول خودتان آن را یکبار در مقابل کودک درست کنید، در مرحله دوم آن را خراب کنید و دوباره شروع به ساختن آن کنید و از کودک بخواهید قسمت یا قطعه اخر را بسازد، در مرحله سوم از خود کودک بخواهید تا شکل را خراب کند و خودش شروع به ساختن آن کند و در حین ساختن به او کمک کنید.

• از کودک بخواهید با استفاده از آهنربا قطعات آهنی داخل سبد را جدا کند. (یا وسایل آهنی منزل که آهنربا به آن می چسبد را پیدا کند) این تمرین باعث توجه و هوشیاری وتنظیم حس عمقی می شود.

• وسایل کودک را داخل شن، ماسه، خاک، پنبه و موارد مشابه پنهان کنید و از او بخواهید آن ها را پیدا کند. این تمرین موجب تقویت توجه بینایی و لامسه می شود.

• از کودک بخواهید روی زمین سرامیک شده راه برود به صورتی که پایش را روی خطوط بین سرامیک ها قرار ندهد واز داخل سرامیک ها حرکت کند. این تمرین موجب تقویت توجه بینایی و لامسه می شود.

• روی کاغذ یا روی زمین با چسباندن کاموا یا نوارچسب ماز درست کنید. (منظور از ماز، مسیرهای مارپیچ و تو در تویی است که دارای انشعابات و بن بست هستند و باید از یک سمت آنها وارد شد و از سمت دیگر خارج شد) از کودک بخواهید مسیر باز را پیدا کند واز آن عبور کند. این تمرین باعث آگاهی بینایی فضایی کودک می شود. 

 

• روي زمین با پشت سرهم گذاشتن نقاطی با استفاده از قرار دادن علا مت (با رنگ، چسب کاغذی، قرار دادن تیکه های مقوا یا پارچه و... ) مسیری ایجاد کنید. از کودک بخواهید به صورت چهاردست و پا با گذاشتن دست ها و پاهایش روی نقاط مشخص شده حرکت کند. یعنی در هر لحظه هر یک از زانوها و کف دست های کودک باید روی یکی از نقاطی که شما مشخص کرده اید قرار داشته باشد و به همین صورت مسیر را تا آخر طی کند. این تمرین باعث بهبود طرحواره بدنی و آگاهی بدنی و توجه بینایی کودک می شود.

• از کودک بخواهید رژه رفتن را در قالب بازی تمرین کند. به این صورت که با گفتن عدد یک ابتدا دست و پای راست را به سمت جلو حرکت دهد وسپس با گفتن عدد دو دست وپای چپ را جلو بیاورد.وهمین حرکت را در مسیر مشخصی تکرار کند. (حرکت دادن همزمان دست و پای یک سمت بدن و سپس سمت دیگر) این تمرین باعث هماهنگی حرکتی بین اندامهامیشود.

• تعدادی بادکنک را باد کرده و سر هر یک را داخل یک لیوان قرار دهید. از کوک بخواهید از فاصله ی معین با شلیک توسط آب پاش یا شلنگ آب،
بادکنک ها را از روی لیوان ها بیندازد. این تمرین برای هماهنگی چشم و دست، جهت یابی و تمرکز مناسب است.

• تعدادی مکعب در رنگ های مختلف در اختیار کودک قرار دهید. سپس با استفاده از مداد رنگی و روی کاغذ الگویی از روی هم گذاشتن مکعب های رنگی را بکشید (مثلا  یک مکعب زرد و روی آن یک مکعب آبی و ...) و از کودک بخواهید الگویی که شما کشیده اید را با روی هم گذاشتن معکب هایش درست کند. این کار برای بهبود مهارت کپی کردن کودک و تمرین توالی و همچنین تمرکز مناسب است. 

 

• قفل و کلید در اختیار کودک قرارد دهید تا با استفاد از کلید قفل را باز کند. این تمرین برای تقویت مهارتهای دستکاری کودک مناسب است.

• وسایل مورد نیاز: آبرنگ، کاغذ، نی نوشابه. از کودک بخواهید تا با آبرنگ روی کاغذ، با رنگ های مختلف یک شکل بکشد و قبل از خشک شدن با نی روی ابرنگ ها را فوت کند تا پخش شود. (دقت بینایی، رشد مهارت های ظریف)

• میتوان هنگام توپ بازی کردن با کودک یک محدوده مشخصی را تعیین کرد تا کودک درون محدوده خاص قرار گیرد و از بیش فعالی و بی قراری او کاسته شود و بتواند حریم شخصی خود را درک کند و کم کم بشناسد. مثلا  یک حلقه ی بزرگ ورزشی برای کودک بگذاریم و یک حلقه برای خودتان و جایگاه قرار گیری شما و کودک در حین بازی در داخل همین حلقه است و فقط در محدوده درون همین حلقه حق حرکت و جنب و جوش دارید و توپ هایی که برای همدیگر می اندازید یا شوت میکنید باید در داخل حلقه باشد و اگر کسی خارج از حلقه بیندازد بازی را می بازد.

• فعالیت هایی از قبیل این که در هر ردیف کدام شکل با بقیه تفاوت دارد برای ادراک بینایی و توجه مناسب هستند. (از لحاظ ظاهر مثلا همه ی اشکال خروس دو تاجه هستند ولی یکی از خروس ها سه تاج دارد و یا این که مثلا  همه ی اشکال حیوانند و یکی درخت و ...) 

 

• تقليد راه رفتن حیوانات موجب خودآگاهی کودک از اندامهای خود و وضعیت بدن، تقویت مهارتهای حرکتی و هماهنگی می شود.

راه رفتن خرگوشی: جهش روی دو پا و دست ها

 راه رفتن کانگورو: جهش روی دوپا

 راه رفتن خرس: باسن را با گرفته و چهار دست و پا راه برود

 راه رفتن خرچنگی: به پشت بخوابد، با بالا آوردن دست و پا تنه را از سطح زمین بلند کند و حرکت کند.

• وسایل مورد نیاز: نخ و مهره های کوچک رنگی که سوراخ داشته باشند.

از کودک بخواهید مهره های رنگی را به ترتیبی که شما می گویید مثلا  زرد، قرمز، آبی، سبز و ... داخل نخ یا سیم های پلاستیکی کند و دستبند یا گردنبند درست کند. تقویت حرکات ظریف، توجه و تمرکز، ادراک بینایی، شناخت رنگ ها از جمله فواید

این تمرین است. 

• سرگرمی های وصل کردنی: غذای مخصوص هر حیوان را به خودش وصل کنید یا وسایل مورد نیاز هر شغل را به خودش وصل کنید.

• کودک را به اتاق تاریک برده و نور چراغ قوه را روی عروسک هایی که به شکل حیوان هستند که از دیوار یا سقف اویزانند بتابانید و به کودک بگویید که نور چراغ
قوه هر کدام از عروسک ها را که روشن کرد باید او اسم عروسک را بگوید و
صدای آن را در بیاورد. به جای عروسک میتوانید از عکس حیوان استفاده کنید و به دیوار بچسبانید. این تمرین به ادراک بینایی، تحریک بینایی، توجه و تمرکز، کمک به تقویت عضلات چشم کمک می کند. 

 

• از کودک بخواهید به وسیله کاموا یا نخ و پولک، دور بدن ماهی، لب و بال و دم آن را با چسب روی کاغذ بچسباند (فواید آن: تمرین مهارت های حرکتی ظریف، هماهنگی چشم و دست، چسب زدن، توجه و دقت)

• وسایل مورد نیاز: کارتن میوه (موز، سیب، پرتقال)

یک کارتن بزرگ تهیه کنید و دو حفره به اندازه جای دست های کودک روی ان ایجاد کنید و از کودک بخواهید تا دست های خود را وارد حفره کرده و اشیای مختلف مثل انواع میوه و یا ... را لمس کند سپس کودک به شما بگوید چه چیزی را لمس کرده است. قبل از آن ابتدا اشیای مربوطه را به کودک نشان دهید و اجازه دهید لمس کند و اطمینان پیدا کنید نام انها را می داند سپس تمرین با لا را انجام دهید. این تمرین به ادراک و تشخیص حس لامسه کمک می کند.

• تعدادی از اسباب بازی های کودک را مقابل او قرار دهید و هر بار از او بخواهید آنها را به شیوه ای دسته بندی کند. مثلا  آن اسباب بازی هایی که هم رنگ هستند را جدا کند. دفعه ی بعد آن هایی که هم شکل هستند را کنار هم بگذارد و سپس آنهایی که بزرگ تر هستند را جدا کند. این تمرین به درک بهتر کودک از مفهوم تشابه و شناخت همرنگی، هم شکلی و اندازه کمک می کند و استدلال او را درگیر می کند.

• می توان یک حلقه بزرگ ورزشی یا تویوپ را مقابل کودک قرار دهید و از او بخواهید برای ورود به استخر توپ از درون این حلقه یا تویوپ باید شیرجه بزند و درون استخر توپ فرود آید یا اگر استخر توپ در اختیار نبود روی بالشت نرم فرود اید. این بازی به هماهنگی حرکتی و سرعت عمل کمک می کند.

• از کودک بخواهید به پشت روی زمین بخوابد. یک توپ متوسط را با یک نخ به صورت آویزان بالا ی سر کودک به حرکت در آورید (ارتفاع توپ به اندازه ای باشد که کودک برای زدن توپ کمی از سطح زمین جدا شود و رو به جلو خم شود) از کودک بخواهید توپ را با دست یا پا بزند. برای سخت تر شدن تمرین می توان روی سطحی در مقابل کودک تعدادی استوانه یا لیوان پلا ستیکی قرار داد و از کودک خواسته شود با توپ استوانه ها را مورد هدف قرار دهد. تمرین برای تقویت هماهنگی و مهارتهای حرکتی و تمرکز مناسب است.

• از کودک بخواهید روی زمین دراز کشیده و توپ را با پاهایش از روی زمین بلند کند و بالای سر بیاورد. سپس با دست آن را گرفته و داخل سبد بالای سرش بیندازد. این تمرین برای تقویت مهارتهای حرکتی، هماهنگی حرکتی و یکپارچگی حسی کودک مناسب است.

• در اتاق به کودک یک اسباب بازی را نشان دهید و بگویید وسایلی را که در اتاق همرنگ آن اسباب بازی هستند به شما نشان دهد، که به درک همرنگی و توجه بینایی کودک کمک می کند.

• با استفاده از مقوا از هریک از اشکال هندسی تعدادی در بیاورید (مربع، مثلث، دایره) و روی یک سطح مشخص از زمین آن ها را به صورت نامنظم بچسبانید. از کودک بخواهید تنها با گذاشتن پای خود روی یک نوع شکل هندسی از یک طرف به طرف مقابل برود. مث فقط میتونی پاهاتو روی مربع ها بذاری و به اون طرف بری. این بازی به ادراک بینایی فضایی و توجه دیداری کمک می کند. 

 

• چند کاسه ی کوچک مقابل کودک قرار داده و زیر یکی از آنها گوی کوچکی قرار دهید. سپس در مقابل کودک کاسه ها را چند بار جابه جا کنید. از کودک بخواهید کاسه ای که گوی زیر آن است را نشان دهد. این بازی به توجه بینایی کمک می کند.

• وسایل مورد نیاز: سبد رنگی، توپ های رنگی کوچک به رنگ های مختلف،کش یا طناب

در این فعالیت یک سبد کوچک رنگی را با کش یا طناب به دور کمر کودک ببندید و از کودک بخواهید در بازی توپ گیری، فقط باید توپ هایی که همرنگ سبد دور کمرش به طرف او می آیند را بگیرد و داخل سبد بیندازد. (فواید بازی: تقویت حرکات ظریف، توجه بینایی، شناسایی و تشخیص همرنگ ها)

• موانعی بر سر راه کودک قرار دهید و از او بخواهید جفت پا از روی موانع بپرد. به تدریج فاصله ی موانع را برای سخت تر شدن تمرین کم کنید تا مهارت های حرکتی و تعادل کودک تقویت شود.

• یک تخته ی چوبی یا یک آجر روی زمین قرار دهید تا کودک رو آن بایستد. تعدادی توپ را در سمت راست و تعدادی در سمت چپ کودک قرار دهید و از کودک بخواهید با خم شدن به پهلوی راست و چپ توپ ها را با دست هل بدهد. برای دشوار تر شدن تمرین می توانید در هر سمت کودک هدفی تعیین کنید تا کودک توپ ها را به سمت آن بزند. تمرین برای تقویت هماهنگی و مهارتهای حرکتی و تمرکز مناسب است. 

 

• يك تصویر از یک کتاب داستان مقابل کودک قرار دهد و از او بخواهید داستانی برای آن بسازد. (تقویت مهارت های کلامی)

• تمرین حفظ تعادل و یکپارچگی حسی

میتوان با کنار هم گذاشتن یونولیت های پایه دار باریک يا اجر که عرض ان تقریبا برابر پهنا یا عرض کف پای کودک باشد جاده و مسیری درست کرد و از کودک بخواهید روی ان بایستد و قدم بردارد. او باید بتواند تقریبا تعادل خود را روی ان حفظ کند.

• تعدادی سنگ در اندازه ها و شکل های مختلف در اختیار کودک قرار دهید تا با استفاده از آنها شکل یک آدمک یا خانه یا درخت و.... بسازد .این تمرین باعث تقویت مهارت های ظریف دست و ادراک بینایی می شود.

• کودک را در مقابل خود قرار دهید و از او بخواهید به شما نگاه کند. سپس ترتیبی از چند حرکت را با بدن خود انجام دهید و از کودک بخواهید حرکت شما را با بدن خودش تکرار کند و به تقلید از شما بپردازد. مثلا  دست راستتان را روی بینی گذاشته و سپس به پای راستتان بزنید و از کودک بخواهید او نیز همین کار را تکرار کند. به تدریج با استفاده از حرکت هایی که اندامهای دو سمت مخالف بدن را درگیر کند، مثلا  دست راست و پای چپ و با افزایش تعداد حرکاتی که در یک مرحله انجام می دهید و همچنین با افزایش سرعت انجام حرکات فعالیت را برای کودک دشوارتر کنید. این تمرین به تقلید و برنامه ریزی حرکتی کمک می کند. 

 

• از کودک بخواهید با استفاده از شابلن نقاشی کند. یا با گذاشتن دست یا پای خود خود روی کاغذ و یا یک تخته وایت برد و کشیدن خط دور انگشتانش، شکل دست یا پای خود را بکشد. این تمرین به هماهنگی چشم و دست کمک می کند.

• از کودک بخواهید انگشت خود را روی یک نقطه روی زمین گذاشته و دور آن بچرخد. این فعالیت برای قدرت تمرکز کودک، تحریک وستیبولا ر و هماهنگی مناسب است.

• وسایل مورد نیاز: کارتن، توپ کوچک به اندازه توپ پینگ پنگ

روی یک کارتن به اندازه ی یک دروازه کوچک متناسب با اندازه توپ با چاقو ببرید، از کودک بخواهید با دو انگشت خود (انگشت اشاره و میانی) توپ را به درون دروازه بفرستد و گل بزند. می توانید روی کارتن شکل زمین فوتبال را بکشید. این تمرین باعث بهبود حرکات ظریف، توجه و تمرکز می شود.

• ساختن کاردستی های ساده با کاغذ (از طریق تا کردن، قیچی کردن، چسب زدن) ساختن موشک کاغذی، قایق، ک ه، پاکت نامه، این فعالیت باعث هماهنگی حرکتی و تقویت حرکات ظریف می شود.

• تعدادی کش و یک بادکنک باد شده در اختیار کودک قرار دهید و از کودک بخواهید با انداختن کش دور یک دست و باز کردن کش با دور کردن انگشتان از هم، کش ها را دور بادکنک بیندازد. این تمرین برای تقویت مهارت دستکاری و حرکت ظریف دست کودک مفید است. 

 

• تمرين حافظه دیداری

وسایل مورد علاقه ی کودک را دو به دو تهیه کنید (مثلا  دو تا گردو، دو تا در نوشابه، دوتا شکلا ت، دو تا پاک کن) و این اشیا را در دو ردیف چهارتایی و در کنا ر هم بچینید به گونه ای که از هر نوع فقط یکی در هر ردیف داشته باشیم مثلا  یک گردو در یک ردیف و گردوی دیگر در ردیف دیگر باشد بعد اجازه دهید به مدت ۱۵ الی ۲۰ ثانیه کودک به انها نگاه کند و جای انها را به خاطر بسپارد. سپس لیوان های یکبار مصرف را به صورت برعکس روی انها بگذارید و انها را بپوشانید و به صورت تصادفی و یا به انتخاب خود کودک یکی از لیوان ها را بردارید و از کودک بخواهید که حدس بزند در زیر کدام لیوان از ردیف مقابل شی مشابه وجود دارد. مثلا  به صورت تصادفی لیوان را که برداشتید میبینید که زیر ان شکلا ت بوده سپس از کودک بخواهید تا بگوید در زیر کدام لیوان از ردیف مقابل شکلا ت وجود دارد. این کار را می توانید همین طور ادامه دهید.

• از کودک بخواهید روی کاغذ نقاشی بکشد و سپس با چسباندن کاموا نقاشی اش را رنگ کند. این بازی برای تقویت مهارت چشم و دست و حرکات ظریف مناسب است.

• دو سبد در دو انتهای یک مسیر قرار دهید و داخل یکی از آنها توپ های کوچک و متوسط قرار دهید. از کودک بخواهید در حالیکه روی یک پایش می پرد (لی لی) توپی را از داخل سبد یک طرف به داخل سبد طرف مقابل برساند. این تمرین موجب تقویت کنترل تعادلی کودک و تمرکز و توجه می شود.

• از کودک بخواهید روی یک پا بایستد و توپ را به داخل سبد پرتاب کند. این تمرین موجب تقویت کنترل تعادلی کودک و تمرکز و توجه می شود...

كودك در مسیر زندگی خود از موقع به دنیا آمدن تا بزرگسالی هم از نظر ابعاد بدنی و نیز از نظر توانایی های ذهنی حرکتی تغییر می کند که این تغییرات باعث می شود که یک نوزاد به یک فرد بزرگسال با توانایی های بیشتری تبدیل شود. در این بین گروهی از کودکان به دلا یل مختلف از جمله مشکلات ژنتیکی، بیماری های عفونی، اختلالات ساختمانی مغزی و یا انواع مختلف بیماری های عضلا نی و عصبی، سیر تکامل حرکتی و ذهنی خود را به صورت مناسب طی نمی کنند. از طرفی دیده شده است که مداخلات توانبخشی می تواند مخصوصا در کودکان زیر ۵ سال باعث بهبود عملکرد ذهنی و حرکتی این کودکان هم در کودکی و هم در آینده شود به گونه ای که تعداد زیادی می توانند در صورتی که در معرض توانبخشی مناسبی قرار بگیرند، فرد توانمندی در جامعه شوند ولی در صورتی که این اقدامات نادیده گرفته شود، شاید همیشه فردی وابسته و ناتوان در جامعه شود. کودکانی که در طیف های مختلف اختلالات تکاملی مانند اوتیسم، فلج مغزی، بیش فعالی، نقص توجه، اختلالات یادگیری، اختلال هماهنگی رشدی، تاخیر حرکتی و غیره هستند علا ئم متفاوتی دارند که ممکن است این علا ئم در بسیاری از این اختلالات به طور همزمان وجود داشته باشد مانند مشکلات توجهي و هوشياري پايين در محيط، مشكلات حسی، ضعف در طرحواره بدنی وآگاهی بدنی، مشکلا ت هماهنگی بین اندام های بدن، سرعت عمل پایین، ظرفیت پایین در حافظه، کندی در یادگیری، مشکل در حرکت های درشت و ظریف، تعادل کم و بسیاری موارد دیگر. کاردرمانی یکی از درمان های رایج توانبخشی این مشکلا ت است و به همراه آن ارائه تمرینات و بازی هایی که والدین بتوانند در هر موقعیتی در منزل، با انجام آن به بهبود این مشکلا ت کمک کنند، اهمیت زیادی دارد. 

مركز توانبخشي تاك ، متشكل از بهترين متخصصان حوزه توانبخشي كودكان، با بيش از يك دهه كار تيمي علمي و با تكيه بر تجربه عملي توانسته است به يكي از بهترين مراكز درمان و توانبخشي كودكان تبديل شود.

 مركز توانبخشي تاك با دارا بودن مجرب ترين كارشناسان در رشته كاردرماني جسمي و ذهني، گفتاردرماني، روانشناسي و رفتاردرماني و اموزش كودكان با نيازهاي ويژه اماده ارائه خدمات گسترده و متنوع به هموطنان عزيز بوده و درصد بالاي رضايتمندي مراجعان مركز تاك ، نتيجه سال ها تجربه و تسلط متخصصين اين مركز به پروسه توانبخشي مبتني بر علوم اعصاب و علوم شناختي است.

 

مركز كاردرماني و گفتاردرماني تاك