اندام فوقانی در كودكان فلج مغزي همي پلژي

کمبود کنترل ارادی حرکات ، ضایعات حسی ، عدم تعادل عضلانی ناشی از اسپاستی سیتی و ضعف عضلات ، کانترکچرها و بی ثباتی های مفصلی از مشکلات اندام فوقانی در فلج مغزی است.

کودک در استفاده  و وضعیت دهی دست خود در فضا ، مشکل دارد. شانه در چرخش داخلی و اداکسیون قرار دارد. آرنج در فلکسیون ، ساعد در پرونیشن ، مچ در فلکسیون و انحراف به سمت اولنار ، شست در اداکسیون و فلکسیون ( شست بر روی کف ) قرار دارد. گرفتن اشیا برای آنها دشوار است. کودکان همی پلژی معمولا به خاطر ضایعه حسی ، سمت درگیر خود را فراموش می کنند که این امر موجب ضعف در هماهنگی چشم و دست می شود و فرد با وجود توانایی ، ممکن است قادربه استفاده عملکردی از دستانش نباشد. هدف از درمان ، افزایش عملکرد و بهداشت فردی است و با توجه به اینکه دست در ارتباطات اجتماعی ، نقش دارد از اینرو درمان می تواند موجب افرایش عزت نفس و بهبود جایگاه اجتماعی گردد.

کاردرمانی

تمرینات تقویتی ، کششي ، تحريك حسی ، تسهیل سازی عصبی و تمرینات مربوط به استفاده دو طرفه اندامها از جمله روش های کاردرمانی است که نهایتا موجب افزایش عملکرد و کیفیت حرکات دست می شود. همچنین با بستن دست سالم با کمک بریس یا گچ می توان به بهبود یکپارچگی چشم و دست در سمت درگیر کمک نمود.

تجویز بریس

اسپلینت شبانه در وضعیت عملکردی می تواند به طول واحد های تاندونی –عضلانی بیفزاید و از بروز دفورمیتی ها پیشگیری کند. این در حالی است که بیشتر بچه ها در موقع خواب دستشان شل می گردد و استفاده از اسپلینت شبانه بی معنی می شود ، از این رو باید تجویز اسپلینت به این نکته نیز توجه نمود. اما از جمله اسپلینت های روزانه می توان به اسپلینت نئوپرن شست برای رفع دفورمیتی شست بر روی کف و اسپلینت ترموپلاستیک اکستانسیون مچ اشاره نمود.

بی حسی موضعی و بلاک های بوتولینیوم توکسین

بی حسی موضعی جهت تعيین وجود کانترکچر و همچنین ارزیابی قدرت عضلات آتناگونیست استفاده می شود. مثلا اگر عصب مدین در ناحیه آرنج بلاک شود در نتیجه باید عضلات ناحیه ساعد و مچ شل شوند. اگر پس از تزریق ، مچ همچنان در حالت خمیده بماند این حالت بیانگر کانترکچر در مچ خواهد بود. پس از آن است که می توان جراحی را برای رفع مشکل پیشنهاد نمود. همچنین میتوان قدرت و عملکرد عضلات باز کننده انگشتان و مچ را ارزیابی کرد و با این کار تاثیر تزریق بوتولینیم توکسین و جراحی را پیش بینی نمود. اگر سن کودک بین ۲ تا ۶ سال بوده و کانترکچر از نوع داینامیک باشد ، در این صورت تزریق بوتولینیوم توکسین پیشنهاد مناسبی خواهد بود. دوز بوتولینیوم تزریقی ، ۱ تا ۲ واحد به ازای کیلوگرم وزن بدن در عضله خواهد بود. تزریق بهتر است در وضعیت بی حسی موضعی یا عمومی و با کمک تحریکات الکتریکی و EMGانجام شود.

جراحی

در موارد کمی ، جراحی اندام فوقانی در همی پلژی به نتایج خوبی منجر شود. کودکانی که برای جراحی انتخاب می شوند باید از لحاظ هوشی در سطح بالایی بوده و به خوبی برای جراحی تشویق شده باشند. همچنین وضعیت حسی دست و هماهنگی چشم – دست این کودکان باید در سطح قابل قبولی باشند. به مرور زمان برخي مکانیسم های تطبیقی برای افزایش عملکرد اندام ها ی فوقانی در این کودکان شکل می گیرد. از این رو جراح باید در انتخاب شیوه ی جراحی دقت کند زیرا با انتخاب نادرست ، این مکانیسم ها به خطر افتاده و در نتیجه عملکرد کودک کاهش مي یابد. جراحی در کودکان ۶ تا ۱۲ ساله انجام می گیرد.

سيد محسن احكامي

كارشناس ارشد كاردرماني

مركز كاردرماني و گفتاردرماني تاك