اختلال بيش فعالى با كمبود توجه
اختلال بيش فعالي با كمبود توجه، به عنوان شايعترين اختلال عصبي- رفتاري دوران كودكي، يك عارضه رفتاري ناهمگن با علت نا مشخص است كه در دوران كودكي نمايان مي شود و بطور معمول تا نوجواني و گاهي اوقات تا بزرگسالي ادامه مي يابد. اين اختلال در ٣ تا ٥ درصد كودكان سنين دبستان اتفاق مي افتد. شيوع اين اختلال در پسر ها سه برابر دختر ها مي باشد. كودكان مبتلا ، كمبود توجه، بيش فعالي و رفتارهاي تكانه اي را نشان مي دهندكه منجر به اختلال فعاليت هاي روزمره زندگي، پيش از ٧ سالگي مي شوند. كمبود توجه بصورت عدم توانايي در توجه به جزييات، تمركز حين بازي و گوش فرا دادن به دستورالعمل ها يا مكالمات، سازمان دهي فعاليت ها و اجتناب از فعاليت هايي كه نيازمند تمركز است، مي باشد. چنين كودكي به راحتي دچار حواس پرتي و فراموشي در فعاليت هاي روزانه مي شود. بيش فعالي شامل بيقراري،ناتواني در نشستن (براي مثال سر كلاس) و آرام بازي كردن، بيش از حد صحبت كردن و جابه جايي و تحرك مداوم است. حركات تكانه اي را مي توان ناتوانايي در رعايت نوبت، وقفه هاي متناوب و زياد و ارائه پاسخ پيش از اتمام پرسش مشاهده كرد. ديگر مشخصه هاي مرتبط عبارتند از: تحمل كم، اختلالات خواب، تمايل به رئيس بودن،نياز افراطي به جلب توجه، بي ثباتي خلقي، تضعيف روحيه، طرد از جانب همسالان و عزت نفس پايين. علائم ميبايست دست كم ٦ ماه به طول بينجامند و بر تمام زمينه هاي عملكردي شامل مراقبت از خود، عملكرد تحصيلي و روابط با همسالان نيز اثر گذاشته باشند. يكي از نظريات قوي در زمينه علت شناسي اين اختلال، حاكي از ارتباط اين عارضه با حساسيت ها يا افزودنيهاي غذايي و ميزان قند مصرفي در رژيم غذايي كودك مي باشد. نظريات رايج كه هم اكنون تحت بررسي مي باشند، به عوامل ارثي، عصب شناختي و عدم توازن عصبي- شيميايي مربوط مي شوند. در مطالعات تصوير برداري عصبي از بزرگسالان مبتلا، كاهش قابل ملاحظه اي در فعاليت لوب هاي پيشاني و آهيانه اي مغز كه رفتارهاي تكانه اي و توجه را تحت كنترل دارند ديده مي شود اما علت اوليه اين كاهش فعاليت نامعلوم است. هم اكنون مشخص شده است كه اين اختلال در بين اعضاي خانواده منتقل مي شود. درمان كودكان مبتلا به اين اختلال تركيبي از دارو درماني، رفتار درماني، كاردرماني ذهني، ادراكي حركتي و حسي است كه بايد به شكلي منسجم، هدفمند و پيوسته انجام گيرد و والدين بايد آموزش هاي لازم جهت تعامل و درك شرايط اين كودكان را دريافت كنند. در مقالات بعد به جزييات روش هاي توانبخشي و درمان اين كودكان در مركز تاك اشاره خواهد شد.
سيد محسن احكامي
كارشناس ارشد كاردرمانى
مركز كاردرمانى و گفتاردرمانى تاك سعادت آباد- خ سرو غربي-
مركز كاردرمانى غرب تهران مركز كاردرمانى گفتاردرمانى غرب تهران شمال تهران