اختلالات خواب در کودکان و نوجوانان

بسته به مرحله رشد و تکامل کودکان، حدود %۲۵ کودکان، مشکلاتی در زمینه خواب دارند. یعنی از هر ۴کودک یکی، یک یا چند نوع از انواع مشکلات خواب را دارند.

به عنوان مثال در کودکان کم سن تر بیدارشدنهای شبانه زیاد و مقاومت در برابر خوابیدن بیشتر دیده می‌شود.

در نوجوانان دیر به خواب رفتن شبانه و خواب آلودگی مفرط روزانه شایعتر است.

نکته مهم اینست که در حدود نیمی از کودکان و نوجوانانی که مشکلات خوابیدن دارند، اختلالات روانپزشکی همراه هم دارند.

 بهداشت خواب

مجموعه روشها و رفتارهایی است که در طول شبانه روز برای بهتر شدن کیفیت و کمیت خواب انجام می‌دهیم و در همه سنین هم قابل اجراست.

- ساعت خوابیدن و بیدار شدن باید منظم باشد. یعنی در ساعت مشخصی بخوابید و بیدار شوید. در روزهای تعطیل هم بهتر است که‌ ساعت خواب و بیداری تفاوت کمی در حد نیم تا یک ساعت داشته باشد.

- محل خوابیدن باید ساکت و آرام، نور کم یا بدون نور و کمی خنک باشد.

- قبل خواب فعالیت سنگین بدنی انجام ندهید.

- خوردن مواد غذایی سنگین قبل خواب به کیفیت خواب صدمه می‌زند. خوردن کمی شیر یا سیب قبل خواب توصیه شده است.

- چرت روزانه طولانی نداشته باشید.

- کنار گذاشتن وسایل الکترونیکی مثل موبایل و تبلت و...... از یکساعت قبل خوابیدن کمک موثری به بهبود کیفیت خواب می‌کند. 

-دربچه هایی که بیماری‌های جسمی مزمن مثل آسم، تشنج و..... و یا اختلالات رشدی و روانپزشکی( اوتیسم، سطح هوشی پایین تر، بیش فعالی و عدم توجه تمرکز، افسردگی، اضطراب) دارند هم اختلالات خواب بیشتر دیده می‌شود.

نکته حائز اهمیت برای والدین عزیز اینست که به طور طبیعی سیکل خواب بر اساس مرحله رشد کودک و سن وی تغییر می‌کند.

یک نوزاد اکثر اوقات ۲۴ساعت شبانه روز را میخوابد و به تدریج ساعت نیاز به  خواب کمتر میشود. در حدود دو سالگی نیاز خواب کودک به ۱۲ساعت می‌رسد که شامل چرت روزانه هم هست.

اکثر کودکان در حدود سن ۵سال دیگر به خواب روزانه نیازی ندارند و حدود ۱۰ ساعت شبها می‌خوابند.

با شروع دوره نوجوانی مجددا نیاز به خواب روزانه بیشتر می‌شود و شبها نوجوان دیر به خواب می‌رود و نیاز به خواب صبح گاهی بیشتر می‌شود.

- درمان اختلالات خواب

اگر اختلال خواب به همراه یکی از مشکلات پزشکی یا روانپزشکی مثل اضطراب و..... باشد باید در ابتدا مشکل زمینه ای حل شود. با حل مشکل زمینه ای، اکثرأ وضعیت خواب هم بهتر می‌شود.

در مواردی که اختلال خواب تنها مشکل کودک است یا در کنار درمانهای دارویی و روانشناختی دیگر، یکی از موثرترین روش‌های حل مشکلات خواب، رعایت بهداشت خواب است. 

نکاتی در مورد بهبود کیفیت خواب کودکان

- اگر کودک شما عصرها میخوابد، تاساعت ۴اورا بیدار کنید، زیاد خوابیدن عصر مانع زود به خواب رفتن شبانه بچه ها می‌شود.

-قبل خواب به کودکتان مواد خوراکی قندی و شیرین ندهید. وقتی قند خون قبل خواب بالا برود، هورمون رشد در خواب ترشح نمی‌شود و باعث کاهش رشد قدی و افزایش وزن زیاد و چاقی در سال‌های بعد می‌شود.

-دیر خوابیدن بچه ها در  شب هم باعث ‌ می شود ترشح هورمون رشد کمتر بشود.

دکتر پریسا پاکدل

فوق تخصص روانپزشکی کودک و نوجوان

مركز كاردرماني و گفتاردرماني تاك